اختلال مازوخیسم جنسی یکی از انواع اختلالات پارافیلیک است که با تحریک جنسی از طریق درد تعریف می شود. هرچند برخی افراد ممکن است در روابط جنسی رضایت مندانه و توافقی، فعالیت های مازوخیستی را تجربه کنند، اما زمانی این تمایلات به عنوان «اختلال» شناخته می شوند که باعث ناراحتی روانی یا اختلال در عملکرد روزانه فرد گردند. این موضوع صرفاً یک تمایل ساده یا ترجیح فردی نیست. بلکه می تواند به روابط بین فردی و سلامت روان آسیب وارد کند. اختلال مازوخیسم جنسی هم در زنان و هم در مردان دیده می شود و معمولاً ریشه در عوامل روانی، اجتماعی و محیطی متعددی دارد. برای مواجهه مؤثر با این وضعیت، ضروری است که افراد مبتلا به این اختلال شناختی عمیق تر نسبت به آن پیدا کنند.
مازوخیسم چیست؟
مازوخیسم وضعیتی است که در آن، لذت و رضایت جنسی فرد در گرو رنج کشیدن یا تحقیر شدن می باشد. واژه «مازوخیسم» از نام نویسنده اتریشی قرن نوزدهم، «لئوپولد فون زاخرمازوخ» گرفته شده است. آثار او سرشار از توصیف هایی درباره تسلیم شدن مردان در برابر زنان و روابط قدرت محور بود. در معنای گسترده تر، مازوخیسم به گرایش یا رفتاری اطلاق می شود که در آن، فرد به شکل آگاهانه خود را در موقعیت هایی قرار می دهد که موجب درد جسمی یا روانی می شوند (حتی اگر این شرایط جنبه جنسی نداشته باشند).
اختلال مازوخیسم جنسی چیست؟
گرچه برخی اشکال مازوخیسم در روابط توافقی بزرگسالان پذیرفته شده است، اما وقتی این تمایلات باعث اختلال در عملکرد روزانه یا ناراحتی درونی فرد شوند، با یک اختلال روانی مواجه هستیم. در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی نسخه پنجم (DSM-5)، «اختلال مازوخیسم جنسی» برای افرادی به کار می رود که به شکلی مداوم و شدید، تمایل دارند که مورد ضرب و شتم، تحقیر، محدودیت جسمی یا دیگر انواع آزار قرار گیرند، به طوری که این تمایلات برای آن ها رنج آور بوده یا زندگی روزمره را مختل کند. اگر این رفتارها به شکلی غیرارادی و آزار دهنده بوده و یا مانع از داشتن یک زندگی سالم گردند، تشخیص این اختلال قطعی خواهد بود.
تفاوت مازوخیسم جنسی با رفتارهای مازوخیستی
مازوخیسم جنسی، نوع خاصی از مازوخیسم است که در آن، درد، رنج یا تحقیر، باعث تحریک یا لذت جنسی فرد می شود. این تجربه می تواند شامل اعمالی نظیر شلاق زدن، کتک زدن، بستن دست و پا یا توهین کلامی باشد. برخی از این فعالیت ها در چارچوب روابط توافقی مانند BDSM انجام می شوند که مخفف مفاهیمی چون بندگی، تنبیه، سلطه، تسلیم، سادیسم و مازوخیسم است. در این نوع روابط، رضایت دو طرف کاملاً حیاتی است. با این حال، باید توجه داشت که همه رفتارهای خودآزاری، جنبه جنسی ندارند و نباید همه آن ها را به انحرافات جنسی نسبت داد.
بسیاری از افراد ممکن است دچار مازوخیسم غیر جنسی باشند؛ مثلاً به شکل مکرر خود زنی کنند، در روابط ناسالم باقی بمانند یا عمداً خود را در موقعیت هایی قرار دهند که به شکست یا آسیب روانی منتهی می شود. این رفتارها لزوماً به برانگیختگی جنسی منجر نمی شوند، اما همچون مازوخیسم جنسی می توانند نوعی مکانیسم برای تخلیه روانی یا عاطفی باشد!
بیشتر یخوانید: بوسیدن پای زن
نمونه هایی از رفتار مازوخیستی جنسی
فردی که دچار مازوخیسم جنسی است، ممکن است با میل شخصی و در بستر رابطه ای توافقی، در فعالیت هایی مانند بستن دست و پا یا شلاق خوردن شرکت کند و از این کار لذت جنسی ببرد. در مقابل، فردی که شخصیت مازوخیستی دارد، ممکن است بارها وارد رابطه ای ناسالم شود. این کار به خاطر میل جنسی نیست، بلکه به دلیل لذتی است که از تجربه درد و رنج حاصل می کند.
اختلال مازوخیسم جنسی می تواند به شکل جدی زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد. برای بهبود کیفیت زندگی بیمار، درمان این اختلال امری ضروری می باشد. گزینه ها درمانی مازوخیسم معمولاً شامل روان درمانی، مصرف دارو و همچنین ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می شود.
بهترین درمان های مازوخیسم در مردان و زنان
درمان مازوخیسم با روان درمانی
نخستین گزینه درمانی برای افرادی که به اختلال مازوخیسم جنسی مبتلا هستند، گفت و گو درمانی یا همان روان درمانی است. این روش در درمان بسیاری از اختلالات اضطرابی مؤثر بوده و مناسب ترین نوع آن، با توجه به شدت و نوع اختلال بیمار، پیشنهاد می شود.
درمان شناختی-رفتاری (CBT)
درمان شناختی-رفتاری یکی از پرکاربردترین روش های درمانی برای اختلال مازوخیسم جنسی است. این رویکرد به بیماران کمک می کند تا الگوهای فکری و رفتاری منفی مرتبط با تمایلات مازوخیستی را شناسایی و اصلاح کنند. برای مثال، CBT می تواند به فرد در یافتن ریشه های این تمایلات کمک کرده و راهکارهای سالم تری برای مواجهه با آن ها آموزش دهد. در این روش، تکنیک هایی مانند بازسازی شناختی (جایگزینی افکار منفی با افکار منطقی) و اصلاح رفتار (تغییر الگوهای رفتاری ناسالم) به کار گرفته می شود.
درمان روان کاوانه
درمان روان کاوی بر بررسی ضمیر ناخودآگاه فرد تمرکز داشته و سعی می کند علل پنهان بروز رفتارهای ناسالم (مانند تجربیات آسیب زای دوران کودکی یا روابط اولیه ناسالم) را کشف کند. هنگامی که این ریشه های عمیق شناسایی شوند، فرد می تواند به تدریج وابستگی خود به خود آزاری را کاهش دهد.
گروه درمانی
هدف اصلی گروه درمانی یا درمان گروهی فراهم نمودن بستری برای تعامل فرد با افراد دیگری است که از مشکلات مشابه رنج می برند. این تجربه می تواند به کاهش احساس شرم، طرد شدگی یا انزوا کمک کرده و فرد می تواند در محیطی امن، اطلاعات مفیدی درباره نحوه مدیریت این اختلال کسب کند و از تجربه ها و راهکارهای دیگران بهره ببرد.
درمان دارویی مازوخیسم
در برخی موارد -به خصوص زمانی که روان درمانی به تنهایی مؤثر نباشد- برای درمان اختلال مازوخیسم جنسی مداخلات دارویی مورد استفاده قرار می گیرند. داروهای مهار کننده بازجذب سروتونین (SSRIs) معمول ترین گزینه های دارویی برای کنترل علائم این اختلال هستند. این داروها می توانند شدت تمایلات جنسی و ناراحتی های ناشی از آن‌ها را کاهش دهند. SSRIs با کاهش میل جنسی، تأثیر مستقیم بر کنترل افکار وسواسی جنسی و تمایلات آسیب زننده می گذارند. به همین دلیل، پزشکان معمولاً از این داروها برای درمان مازوخیسم جنسی کمک می گیرند.
درمان های هورمونی
در موارد شدیدتر، ممکن است برای کاهش میل جنسی فرد، درمان های هورمونی یا هورمون تراپی به کار گرفته شوند. داروهای کاهش دهنده سطح تستوسترون می توانند شدت تمایلات جنسی را کنترل کرده و به مهار رفتارهای بیمار کمک کنند. البته این روش درمانی معمولاً به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می شود. چرا که عوارض جانبی شدید و خطرناکی داشته و تنها زمانی به کار می رود که بیمار از سایر گزینه های درمانی پاسخی نگرفته باشد.
تغییر در سبک زندگی
در کنار درمان های دارویی و روان درمانی، تغییر در سبک زندگی نقش مهمی در کنترل و مدیریت اختلال مازوخیسم جنسی ایفا می کند. در ادامه به برخی از این گزینه ها اشاره خواهیم کرد:
ایجاد روابط سالم
ایجاد و حفظ روابط رضایتمندانه و سالم، اهمیت زیادی دارد. به بیان ساده تر، فرد باید در رابطه ای قرار بگیرد که در آن صداقت، احترام متقابل و درک مرزهای طرفین وجود داشته باشد. چنین روابطی می توانند از بروز رفتارهای آسیب زننده و غیر توافقی جلوگیری کنند.
مدیریت استرس
استرس یکی از عوامل تشدید کننده اختلال مازوخیسم جنسی است. بنابراین، یادگیری راهکارهایی برای مقابله با استرس مانند مدیتیشن، تمرین ذهن آگاهی، ورزش و استراحت کافی، می تواند در پیشگیری از عود رفتارهای ناسالم مؤثر باشد.
اجتناب از محرک ها
پرهیز از مواجهه با موقعیت ها یا محرک هایی که تمایلات مازوخیستی را فعال می کنند، گام بسیار مهمی در درمان این بیماری است. این موارد می توانند شامل سایت های خاص (مثل سایت های پورن)، محیط های خاص یا حتی افراد خاصی باشند که رفتارهای ناسالم را تحریک می کنند.
ساختن یک شبکه حمایتی
داشتن دوستان، اعضای خانواده یا گروه های حمایتی می تواند فرد را در پایبندی به مسیر درمان و دوری از رفتارهای آسیب زننده یاری کند. شبکه حمایتی، باعث ایجاد انگیزه و مسئولیت در فرد می شود.
پرداختن به فعالیت های مثبت
تمرکز بر فعالیت های معنادار و لذت بخش، مانند هنر، موسیقی، مطالعه یا ورزش، می تواند به شکل مؤثری توجه فرد را از تمایلات مازوخیستی منحرف کند. این فعالیت ها همچنین اعتماد به نفس را تقویت کرده و جایگزین هایی سالم برای تجربه رضایت و تخلیه عاطفی می باشد.